L'alcol tla storia
L'alcol esist bel da dî, bele dan i egizians, ca. 3000 dan Christ. Ince i grecs y i romans buiô bel alcol pro festes e manifestaziuns. Cun le tëmp à spo i romans ince metü man da le to sciöche medejina. I soldâs de Cesare, messô bëre n liter de vin al dé por evité da se taché maraties dai atri. Insciö é l'alcol ince rové chilò da nos. Dal 11 secul inant él spo gnü metü man da fa alcol cun la destilaziun.
Alcol (por arabo "sminca por i ödli") é na sostanza zënza corú che brüj, ara desinfetëia, fej tigní i produc plü dî y fej gni ligherzins sce an le bër.
Co reagësc pa nosc corp al'alcol?
L'alcol vëgn tut sö da döt le canal digestiv, meton man dala bocia. Passan por la bocia éle dër saurí arjunje n livel alt de alcol tl sanch, deache da chilò passel atira al fié. L'alcol cialt ( vin cöt), cun zucheri injuntà (sciöche le licör) y aje carbonich (sciöche le champagne) vëgn tut sö dal corp ciamò plü debota ciodiche al stimolëia l'iroraziun dl sanch de döt le canal digestiv, a desfarënzia dl patüc da mangé, dantadöt grasc e proteines, che ralentëia l'assunziun dl'alcol.
L'eliminaziun dl'alcol depënd dai enzims che é a desposiziun. Por 10 kg de pëis dl corp laorun sö vigni ora 1g de alcol. Chisc enzims ne po nia gní controlà, insciö éle le sistem zentral di nerfs che mëss se ausé ales gran cuantitês de alcol. Chësc ô dí che sce na porsona bër 10 iadi tan, àl ince 10 iadi la cuantité de alcol tl sanch. Ince i aditivs dl'alcol vëgn laorà sö dai enzims. Chësta é na combinaziun che ralentëia l'elaboraziun dl'alcol tl corp. La reduziun dla sostanza che gaujëia l'ester cioch é tignida sö dal zücher, porchël é na cioca de licörs o cocktail dër ria da smaltí.
Ca. 5% dl'alcol vëgn eliminé dales urine, soius y cun le flé.
